For English Click here (İngilizce)
Wagner’in kaleminden Farinelli – Amigoni’den sonra 1735
18 nci yüzyıl Kastrato şarkıcılarından çok ünlü İtalyan soprano Farinelli sahne ismi ile bilinen Carlo Maria Broschi’nin hayatı (24 Ocak 1705 – 16 Eylül 1782)
İlk Yılları
Carlo Broschi (Farinelli) Andria’da (Şimdi İtalya’da Apulia ismi ile bilinir) müzisyen bir ailenin içinde doğdu. Andria’da bulunan S. Nicola Kilisesinin vaftiz kayıtlarına göre babası Salvatore; bir kompozitör ve şehir katedralinde koro şefi idi. Annesi Caterina Barrese bir Napoli vatandaşıydı.
Carlo’nun vaftiz zamanının gelmesi ile birlikte; Napoli
soylularından, çok ünlü itibar sahibi bir ailenin mensubu Andria dükü
Fabrizio Carafa onun vaftizine öncülük edip, ona vaftiz sırasında Carlo
Maria Michelangelo Nicola ismini vererek babası Salvatore’yi
onurlandırdı. (İlerleyen yıllarda Farinelli bu konu hakkında "Il Duca
d'Andria mi tenne al fonte" yani “Vaftiz havuzunda beni tutan kişi
Andria düküdür.” diyecektir.)
1706 yılında Maratea’nın (Maratea: İtalya’nın güneyinde yer alan Basilicata bölgesinin güneye ait bölümünde deniz kıyısında yer alır) bir şehrine vali olarak atanan Salvatore, müzik haricinde de çalışmalar yaptı ve bu görevini 1709 yılında Terlizzi’de de (Andria’nın yaklaşık yirmi mil güneydoğusunda yer alır) sürdürdü.
Birçok fakir aileden gelen kastrato şarkıcıdan farklı olarak Farinelli’nin maddi durumu iyiydi ve ailesinin her iki tarafından gelen düşük seviyedeki asaleti sayesinde soylular arasında bir yer sahibiydi.
1707 den sonra Broschi ailesi Andria’dan bir kaç mil uzaklıkta bulunan Barletta’nın bir şehri olan Coastal’da yaşadı. Fakat 1711’in sonlarında Farinelli’nin abisi Ricardo Broschi’nin S. Maria di Loreto Konservatuvarında kompozizasyon bölümüne kayıt olması ile uzun bir yolculuk yaparak İtalya’nın ikinci büyük şehri Napoli’ye taşındılar.
Carlo o zamandan yetenekli bir çocuk şarkıcıydı ve artık Napoli’deki en ünlü şan öğretmeni Nicola Porpora ile tanıştırılmıştı. Eserleri günümüze ulaşan en başarılı opera bestecilerinden birisi olan Nicola Porpora, 1715 yılında aralarında Giuseppe Appiani, Felice Salimbeni ve Caffarelli gibi ünlü kastratoların ve Regina Mingotti, Vittoria Tesi gibi üstün bayan şarkıcılarında bulunduğu öğrencileri de dahil edilerek S. Onofrio Konservatuvarına maestro olarak tayin edildi. Farinelli belki onlarla gizli/özel olarak çalışmış olabilir.
Farinelli’nin babası Salvatore Broschi 4 Kasım 1717 tarihinde beklenmedik bir sekilde 36 yaşında öldü ve göründüğü kadarıyla Carlo’nun kastrat edilme kararını tetikleyen tüm ailenin ekonomik güvenliğini kaybetmesi oldu ve bu karar muhtemelen abisi Ricardo Broschi tarafından verildi.
Sık sık yapıldığı gibi bu illegal kastrat olayına da bir bahane bulundu ve Carlo’ya attan düştüğü için bu operasyonun mecburi olarak yapıldığı söylendi.
Porpora’nın eğitimi altında şarkıcılığı hızla ilerleyen Farinelli ilk debutunu 15 yaşında Angelica e Medoro isimli serenata (kısa parça) ile yaptı.
Porpora tarafından bestelenen bu çalışmanın sözleri o günden sonra Farinelli’nin bir ömür boyu dostu olacak "Metastasio" olarak bilinen Pietro Trapassi tarafından yazılmış ve yakında kendisini ünlü yapacak ilk parçası o gün ilk defa Farinelli tarafından seslendirilmişti. Burada ilginç olan; ikisinin de debutlarını aynı gün içinde yapmaları sonucunda aralarında oluşan dostluk ve o günden sonra ikisinin de her konuda sık sık birbirlerine danışmalarıydı, tıpkı bir ikiz (caro gemello) gibi…
Broschi’nin sahne isminin (Farinelli) ortaya çıkışı kesin olarak belli değildir, fakat çalışmalarına sponsor olan iki zengin Napolili avukat Farina kardeşlerden çıkması muhtemeldir.
Farinelli, İtalya’nın her tarafında hızla il ragazzo (Erkek Çocuk) adı ile ünlü oldu. 1722’de ilk defa Roma’da Porpora’nın Eumene ve Flavio Anicio Olibrio eserlerini seslendirdi ve ayrıca Sofonisba’da baş kadın rolünü Luc'Antonio Predieri ile oynadı. Bu kastrato şarkıcının bir kadın rolündeki ilk denemesiydi.
Tüm bu temsiller halk tarafından büyük coşku ile karşılandı ve bir trompet eşliğinde seslendirdiği aria da trompet ile sesini yarıştırması (düello) hemen hemen efsanevi bir hikayenin ortaya çıkmasını sağladı. Farinelli tekniği ile trompetçiyi ezici bir üstünlükle mağlup etti ve o kadar süsledi ki en sonunda sadece halkın alkışları ve tezahüratları ile susturulabildi.
(Müzik tarihçisi Charles Burney den alıntı: Trompetle
Farinelli’nin yaptığı düellonun doğruluğu o zamandan beri hayatta kalan
hiç bir çalışmanın günümüze ulaşamamasından dolayı doğrulanamamıştır.
Bilinen: Farinelli’nin seslendirdiği soprano için yazılmış bir aryaya
bir trompetin eşlik etmesidir.)
Avrupa Kariyeri
1724 yılında, Farinelli ilk kendi temsilini Viyana’da İmparatorluk Tiyatrosunda Pio di Savoia’nın daveti üzerine yaptı. Bir sonraki sezonu Napoli’de geçirdikten sonra 1726 yılında Parma ve Milan’ı da ziyaret etti. Johann Joachim Quantz kendisini dinlemesinin ardından Farinelli için: “Farinelli içe işleyen, dolu, zengin, parlak ve iyi bir soprano sese, orta do’nun altındaki la’dan - iki oktav üstündeki orta do’nun üstündeki re’ ye kadar olan bir ses genişliğine sahip. Entonastonu kusursuzdu, trilleri güzel, nefes kontrolü alışılmışın dışında ve gırtlağı çok hareketli ve böylece en geniş aralıkları çabukça ve mükemmel bir kolaylıkla kesin olarak yapabiliyor. Pasajlar ve hiçbir melodi onun için zor değil. Adagio’da yaptığı özgür süslemeleri çok yaratıcıydı.” yorumunu yaptı.
1727 yılında Farinelli kendisinden 20 yaş büyük ünlü kastrato Antonio Bernacchi ile buluştuğu Bologna (Kuzey İtalya) da sahneye çıktı. Orlandini'nin Antigona eserinde yaptıkları düette düzensiz gürültülü alkışlarda dahi sesinin tüm güzelliklerini, stilinin tüm inceliklerini, pasajları büyük bir virtüözlükle geçmesini sergiledi. Bernacchi korkusuzca genç rakibinin her bir trillini, ezgisini ve doğaçlamalarını tekrarladı fakat tüm bu performans süresince eklediği varyasyonları neredeyse mükemmeldi.
Farinelli, mağlubiyetini kabul etmesinin ardından, Bernacchi’den kendisine mükemmel süsleme ile ilgili ders vermesi konusunda ısrar eder. Bernacchi Kabul eder.
1728 yılında Münih Sarayında Torri'nin Nicomede eserini seslendirir ve Viyana İmparatorluğundan önce başka bir konser daha verir.
1729’da Venedik’te karnaval sezonu boyunca Metastasio: as
Arbace in Metastasio's Catone in Utica (Müzik: Leonardo Leo) ve Mirteo
in Semiramide Riconosciuta (Müzik: Porpora) isimli iki çalışmayı
seslendirir.
O, bir sahne sanatçısı için öyle ünlü ve yenmesi güç bir rakip kastratoydu ki,
O dönemin ünlü kastratolarından Gioacchino Conti ("Gizziello") Farinelli hakkında “Uzaktan onun sesini duyduğumda kıskançlıktan (Umutsuzluktan) bayılmıştım” diyerek o günkü durumu ortaya koymuştu. Ünlü Barok Bestecisi George Frideric Handel dahi Londra’daki operası için Farinelli’yi işe almak istedi ve 1730 yılının Ocak ayında Venedik’teyken onunla başarısız bir buluşma gerçekleştirdi.
Corrado Giaquinto’nun kaleminden Farinelli c1753
1731 yılında, Farinelli ilk şarkıcılar tarihi yazarı Giovenale Sacchi’nin uygun daveti ile Viyana’yı üçüncü defa ziyaret etti. Orada kutsal Romalı İmparator VI. Charles tarafından kabul edildi. Buradaki performansında stilini değiştirerek daha sade ve hissederek söyledi.
İtalya’daki sonraki sezonların bitmesi ve bir başka
Viyana ziyaretinin ardından 1734 yılında Farinelli imparatorluk
şapelinde oratoryo söylediği süre boyunca Londra’ya geldi.
Farinelli Londra’da
Farinelli’nin Londra’ya gelişinden bir önceki yıl ünlü kompozitör G.F.Handel’in ikinci akademisinden olan ve Kralların tiyatrosu, Haymarket’da sahne alan şarkıcı Senesino, Handel’le tartıştı ve rakip opera olan Lincoln's Inn Fields tarafından işletilen Opera of the Nobility’e tayin edildi.
Opera of the Nobility’de o dönem maestro Nicola Porpora, baş solist ise Senesino idi. Fakat 1733 – 1734’ün ilk sezonu boyunca başarılı olamamıştı. Farinelli, Nicola Porpora’nın en ünlü öğrencisiydi, onun operasına katıldı ve operayı borçlarını ödeyebilecek duruma getirdi.
İlk temsili Artaserse’yi kardeşi Riccardo ve Johann Adolph Hasse ile gerçekleştirdi. Diğer Solist Senesino, Hasse’den Pallido il sole isimli aryayı seslendirirken Farinelli Hasse’den Per questo dolce amplesso ve kardeşi Ricardo Brosci’nin bestesi Son qual nave gibi unutulmaz aryaları seslendirdi.
Per questo dolce amplesso’nin Charles Burney açıklaması (Opera karakterlerinden ve konusundan bahsediyor): “Senesino gözü dönmüş bir hükümdarın partisyonuna (Rolüne) sahip ve Farinelli ki talihsiz zincirler içindeki kahramanın;
Fakat ilk ezginin çıkması ile tutsak (Farinelli) bu şekilde zorba hükümdarın kalbini yumuşattı. Senesino ki sahne karakterini unuttu ve Farinelli’ye koştu ve onu kendisine doğru çekerek kucakladı.”
“Diğer elde olan "Son qual nave", Ricardo Broschi tarafından özel bir Show parçası olarak kardeşinin virtüözlük hünerleri için bestelendi.”
Burney “Son qual nave” hakkında: “Söylediği İlk nota çok
ilgi çekti. Gittikçe yükselen bu kadar etkileyici bir ses ve sonradan
aynı şekilde zayıflayarak sadeleşmesi ki bu tam beş dakika alkışlandı.
Bundan sonra o kadar görkemli ve hızlı başladı ki o günkü kemanlar için
hızlarını onunla senkronize edebilmek zordu.
Her iki sanatçı ve halk ona bayıldı. Senesino’nun destekçisi ve yakın arkadaşı Opera yazarı Paolo Rolli onun hakkındaki hayranlığını: “Farinelli benim için o kadar büyük bir sürpriz oldu ki sanki şimdiye dek duyduklarım sadece insan sesinin küçük bir parçasıydı ve şimdi hepsini duymuş oldum. Başka yanları da var, çok sevimli ve nazik, görgülü… ” diyerek dile getirdi.
Bazı hayranları zapt edilemedi: Bir soylu lady o kadar kendisini kaybetti ki locadan bağırarak hayranlığını dile getirdi: “Bir Tanrı, Bir Farinelli!” ve William Hogarth’ın "The Rake's Progress" eserinin Plate II’nde bu ayrıntı ölümsüzleşmiş oldu. (Bir de Soylu Lady’den aynı kişinin 1745 yılına ait Marriage à la mode eserinin Plate IV’nde bahsedilmiş olabilir.)
Farinelli’nin başarısı muazzam büyük olmasına karşın, ne Nobility Operası
Ne de Handel's company halkın ilgisini hızla yok olmadan ayakta tutmayı başarabildi. Resmi maaşı bir sezon için £1500 olmasına rağmen hayranlardan gelen hediyelerle bu miktar muhtemelen £5000 den belki biraz fazlaya çıkabiliyordu, bu o zaman için devasal bir rakamdı.
Bir başka açıdan bakıldığında kesinliği doğrulanamayan terminolojiye göre Farinelli o zamanlar bahsedildiği gibi yüksek miktarlar kazanan bir şarkıcı değildi.
Bir çağdaş gözlemcinin söylediği gibi: Bu iki yıl
süresince Biz Farinelli’yi dahi üç, beş pound için bir dinleyiciye özel
olarak söylerken gördük.
Her şeye rağmen Farinelli oradaki İspanya Konsolosluğu
sekreteri Sir Thomas Fitzgerald vasıtası ile ispanya Sarayına davet
edilene kadar hala 1737 yazına kadar Londra’da kontrat altındaydı.
İspanya Sarayındaki Günleri
Carlo Broschi Farinelli, Calatrava Şövalye Nişanı alması.
Jacopo Amigoni’nun kaleminden c1750-52
Görünüşe göre Avrupa’ya yalnızca kısa bir ziyaret yapmak
niyetinde olan Farinelli, Madrid yolculuğu sırasında Paris’e çağrılarak
9 Temmuz tarihinde Versay’da (Fransa’da bir şehir) Kral XV. Louis için
bir konser verdi. Kral Louis’in ona elmaslarla süslenmiş olan portresini
ve 500 Louis d'or (Para birimi) vermesinin ardından 15 Temmuz’da
İspanya’ya gitmek üzere Versay’dan ayrıldı.
Bir ay sonra İspanya
topraklarındaydı. Kraliçe Elisabetta Farnese, kocası Kral V. Philip’in
şiddetli depresyonuna Farinelli’nin sesinin iyi gelebileceğine
inanıyordu. (Çağdaş Doktorlar gibi Kraliçenin doktoru Giuseppi Cervi’de
müzikle terapiye inanmıştı.)
25 Ağustos 1737 tarihinde Farinelli, Kralın özel müzisyeni ve Kraliyet ailesi onursal üyesi olarak atandı. Bu tarihten sonra asla halka açık konser vermedi ve saray içinde kraliyetin gözdesi ve tesirli bir nüfuza sahip oldu.
Kral Philip’in hayatta kaldığı dokuz sene boyunca Farinelli, Kraliyet Sarayında özel gece konserleri verdi. Bunun haricinde Kraliyet ailesi mensupları içinde sahne aldı ve sarayda profesyonel müzisyenlerle özel konserler organize ederek performans gösterdi.
1738 yılında Farinelli Madrid ziyaretinde, İspanya’nın büyük kentlerinde başlayan opera ilgisi dahilinde komple bir İtalyan opera kumpanyası kurdu. Buen Retiro’nun kraliyet palasının arenası yeniden düzenlenerek Madrid’in Tek Opera Ev’i ismini aldı.
Philip’in oğlu VI. Ferdinand’ın tahta çıkmasıyla Farinelli’nin daha fazla sözü geçer oldu. Ferdinand zeki bir müzisyendi, karısı Portekizli Barbara neredeyse bir müzik fanatiğiydi. (Barbara 1728 yılında Domenico Scarlatti’yi kendisine klavsen öğretmeni olarak saraya atamıştı. Müzikolojist Ralph Kirkpatrick bu tarihsel bilgiyi Farinelli’nin temin edilen yazışmalarından doğrular ve bu konuyla ilgili “Scarlatti hakkında günümüze çevrilmiş bir hayli kesin bilgi var” diyerek verdiği bilginin doğruluğu konusunda bir kez daha teminat gösterir.
Kralla Şarkıcı arasındaki sıcak bir bağ vardı. Kraliçe ve Farinelli birlikte düet yaparken Kral onlara klavsen çalarak eşlik ederdi. Farinelli tüm gözlüklerin, saray toplantıları ve organizasyonlarının sorumluluğunu almıştı.
Bir süre sonra resmi olarak bizzat soyluların sınıfına alındı ve 1750 yılında Calatrava Şövalye Rütbesi verildi. Bu verilen şövalyelik çok değerliydi ve büyük bir şerefti.
Birçok saray diplomatı ile yakınlığı olmasına rağmen, görünen Farinelli’nin kendisini politikanın dışında tutmak için bir yol bulduğuydu.
İnzivaya çekilme ve ölüm
1759 yılında Ferdinand tahtını müzikten hoşlanmayan üvey kardeşi III. Charles’a bıraktı. Charles, V. Philip’in ölümünden sonra Farinelli’nin her şeye hiçbir şey olmamış gibi devam etmesini asla affetmeyen ve bundan ziyade sonrasında iç sürgüne yollanan Elisabetta Farnese’nin oğluydu.
Artık çok açıktı ki Farinelli kendisine cömert bir emekli maaşı bağlanmasına rağmen İspanya’dan ayrılmalıydı.
1732 yılında uzun zaman önce elde ettiği bir mülkünün ve vatandaşlığının bulunduğu Bologno’da (İtalya’da bir kent) inzivaya çekildi.
Her şeye rağmen zengindi ve hala ünlüydü. Yörenin ileri gelenleri tarafından kendisi için birçok şölen verildi ve Burney, Mozart, Casanova gibi birçok saygın kişi tarafından ziyaret edildi. Yaşlandığında yalnızdı. Birçok meslektaşından ve arkadaşından uzun yaşadı.
Sonraki yıllarında tanınmış arkadaşlarından birisi de bir müzik tarihçisi Giovanni Battista (Aynı zamanda Hıristiyan din görevlisi olduğundan Padre/Peder olarak da bilinir) Martini idi.
Aynı zamanda kendisinden birkaç ay sonra ölen, ilk debutlarını birlikte yaptıkları yakın arkadaşı Viyana Saray Şairi Metastasio ile de yazışmayı sürdürdü.
16 Eylül 1782 tarihinde 77 yaşında vefat etti.
Vasiyetinde, Bologna’daki Santa Croce fransiskan manastırına Calatrava Şövalyelik yeleğinin içinde gömülmeyi vasiyet etti.
Evinde; Kraliyet ailesinden gelen hediyeler, Velázquez, Murillo ve Jusepe de Ribera’nın çalışmalarını kapsayan geniş bir resim koleksiyonu, ayrıca Kraliyet ailesine mensup patronlarının, birkaç tane kendisinin ve bir tane de arkadaşı Jacopo Amigoni portresi bulunur.
Her zaman, 1730 yılında Floransa da yapılan bilhassa kendisine büyük mutluluk veren özel piyano gibi klavyeli enstrümanlar (Gelecekte bu enstrüman cembalo a martellini olarak bilinecektir) ve Stradivarius and Amati keman koleksiyonuna sahipti.
Mezarının bulunduğu orijinal yer Napolyon savaşında tahrip edildi ve 1810 yılında Farinelli’nin kardeşinin kızının kızı Maria Carlotta Pisani tarafından Bologna’daki La Certosa Mezarlığına nakledildi.
Farinelli Evi, mirasçısı kardeşinin oğlu Matteo Pisani tarafından 1798 yılında satılmıştır. (Ev daha sonra karargâha ait şeker fabrikası olmuş ve 1949 yılında ikinci dünya savaşı sırasında ağır bombardıman altında hasar görmüştür.)
Kardeşinin kızının kızı Maria Carlotta Pisani, Farinelli’ye ait birçok mektubu Bologna Üniversitesi Kütüphanesine miras olarak bırakmış, 1850 yılında vefatının ardından Farinelli ile aynı mezarlığa gömülmüştür.
Diğer Farinelli müzik aktiviteleri
Farinelli yaşantısı boyunca yalnız şarkı söylemedi fakat kendi zamanındaki birçok müzisyen gibi yetenekli bir klavsenciydi. İlerleyen yaşında viola d'amore çalmasını öğrendi.
Ara sıra beste yaptı ki Londra’ya veda isminde bir kantat yazdı. (Ossequiosissimo ringraziamento isminde yazdığı bir yazıda bulunmaktadır)
Tüm bunların haricinde bir tanesi VI. Ferdinand’a ithaf edilmiş birkaç şarkı ile aryasıda bulunmaktadır.
Farinelli Kültür Merkezi
Farinelli 1761 senesindeki ölümüne kadar Bologna’da yaşadı. Farinelli Kültür Merkezi (Centro Studi Farinelli) 1998 yılında Bologna’da açıldı.
Temel etkinlik ve başarıları:
2000 – Farinelli’nin Bologna – Certosa’da bulunan
mezarının restorasyonu
2001 – 2005 Bologna’da Farinelli Tarih Sergisi
2002 - Şarkıcının yaşadığı Bologna yakınındaki Farinelli
ismi verilen parkın açılışı
2005 - Farinelli’nin 300. Doğum Yıldönümünde verilen Il
Farinelli e gli evirati cantori isimli uluslar arası sempozyum
2005 - Il fantasma del Farinelli isimli resmi yayın
2006 – Bologna – Certosa Farinelli’nin mezardan
çıkartılması
Mezardan çıkartılarak anatomic yapısı üstüne araştırma
yapılması
12 Temmuz 2006 tarihinde Farinelli’nin kalıntıları Certosa’da mezarı açılarak çıkartıldı. Mezardan çıkan Farinelli’ye ait olan kalıntılar durumlarına göre çene kemiği, birkaç diş, kafatasının parçaları ve hemen hemen temel kemiklerin tamamı olarak ayrıldı. Floransalı antikacı Alberto Bruschi ve Luigi Verdi, Farinelli Kültür Merkezinin sekreteri, yardımcı yönetmen ve projenin genel müdürü mezardan çıkartmayı gerçekleştirdi. Bir sonraki gün Farinelli Kültür Merkezinden Carlo Vitali tespit ettiklerini açıklayarak temel kemikler hakkında “uzun ve dayanıklı hem Farinelli’nin resmi portreleri hem de kastratoların alışılmışın dışında uzun olmaları bilgisi ile uyuştuğunu” belirtti.
Bologna Üniversitesi antropoloji enstitüsünden Maria Giovanna Belcastro, Pisa Üniversitesinden paleontolojist Gino Fornaciari ve York Üniversitesinden mühendis David Howard araştırmaya katılarak kalıntılardan çıkartılabilecek; Farinelli’nin yaşantısı, alışkanlıkları, geçirdiği hastalıklar ve bunların haricinde kastratoların psikolojik durumlarıyla ilgili yeni bilgilerin tekrar ortaya çıkartılmasında görev aldı.
Bu çalışmaları sırasında; DNA eşleştirme, Bilgisayarlı
Eksensel Tomografi (CAT), X ışını taraması yöntemleri kullanıldı.
Farinelli’nin yeniden yaşama gelmesi
Gérard Corbiau yönetmenliğinde 1994 yılında tamamlanan Farinelli’nin hayatını konu alan bir film “Farinelli”.
İçerdiği tarihle önemli dramatik filmler arasına ismini yazdıran Farinelli Il Castrato; Farinelli’nin kardeşi, Handel’le rekabet sırasında azalan porpora’nın rolü, tarihte hemen hemen tamamı ihmal edilen ispanya’daki şarkıcılar dönemi gibi birçok önemli konuyu vurgular.
Farinelli’nin olduğuna inanılan cinsel maceraları filmin konusunda önemli bir başka ayrıntıdır. Sinemaya özgü olan bu ayrıntıyı tarihte doğrulayan resmi bir kaynak bulunmamaktadır.
Farinelli Il Castrato, Farinelli’nin dramatik yaşantısını konu alan ilk yapıt değildi.
Tarihte Farinelli karakteri, Söz yazarı Eugène Scribe ve kompozitör Daniel Auber’in bir eseri olan La Part du Diable operasında ve 1839 yılında ilk defa Drury Lane’de sergilenen İngiliz kompozitör John Barnett’ın operasında başrol olarak gözükür. Bir başka yapıt Ou le Bouffe du Roi isimli eserde de İlk bölüm garip bir şekilde bir tenor için yazılmıştır. (Bu çalışma sanatçının bir anonim Farinelli adaptasyonu idi, 1835 yılında Paris’te sergilendi.)
Günümüze gelirsek bu örnekler arasına: Matteo d'Amico's Farinelli, la voce perduta (1996) ve Farinelli, oder die Macht des Gesanges by Siegfried Matthus (1998) yapıtlarını da katabiliriz.
Yazı: Timur Okutman - http://www.timurokutman.com
Kaynaklar
Ellen T. Harris. "Farinelli", Grove Music Online, ed. L.
Macy (accessed 07 November 2007), grovemusic.com (subscription access).
Heriot, A: The castrati in Opera (London, 1956), pp
95–110
Cappelletto, S: La voce perduta (Turin, 1995); the most
recent biography of the singer
Pérez Samper, M A: Isabel de Farnesio (Barcelona, 2003),
pp 387–397
Farinelli (British Journal for Eighteenth-Century
Studies; vol 28, no 3 (Oxford, 2005); the most recent collection of
articles about the singer
Crow, C: Orchestration… Or Castration (History Today,
September 2006; vol 56, no 9, pp 4–5)
Diğer Linkler